Note: The tonic system has been changed from polytonicto monotonic, otherwise the spelling of the book has not been changed.//Σημείωση: Οτονισμός έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό, κατά ταάλλα έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του βιβλίου.
ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ
ΘΑΝΑΤΟΣ
ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΟΥ
ΑΘΗΝΑ
ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ "ΕΣΤΙΑ"
Κ. ΜΑΙΣΝΕΡ ΚΑΙ Ν. ΚΑΡΓΑΔΟΥΡΗ
1901
ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ
ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ
Τραγούδια της Πατρίδος μου.
Ύμνος εις την Αθηνάν.
Τα μάτια της Ψυχής μου.
Το έργον τον Κρυστάλλη.
Ίαμβοι και Ανάπαιστοι.
Τάφος.
Οι χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης.
ΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΙ
Ποιήματα.
Δράματα. Ιστορίες.
Κριτικά.
Η ιστορία τούτη πρωτοφάνηκεν, εδώ και
δέκα χρόνια, στην «Εστία» του Δροσίνη.
Μικρή και ακοίταχτη, μ' ένα του άρθρο στου
Παρισιού το Figaro, να την προσέξουν έκαμε
ο Ψυχάρης. Όμως θα την ξέχανα, αν δεν
την έσπρωχνε να βγη ξανά στο φως ο φίλος
μου ο Πάλλης.
Αυτή την ιστορία την αφιερώνω σ' εσέν', απλή και αγράμματη γυναίκα, σ' εσέ,καημένη Χαραυγή. Την άκουσα από το στόμα σου, και κοίταξα να την κρατήσω, κιόσο πιστά μπορούσα, για να είμαι αντίλαλος δικός σου. Γιατί, κι όταν μιλάς εσύ,ένας λαός ολόκληρος τα λόγια σου στα ψιθυρίζει. Κάθε σου ιστορία, χωρίς να τοκαταλαβαίνης, του γένους είναι ποίημα. Δεν είσαι γυναίκα, είσαι η Φήμη ηδιαλαλήτρα δεν έχεις τίποτε σαρκικό, είσαι ψυχή μονάτη· τα μάτια σου ποτέ δενησυχάζουν, ποτέ δε σκοτιδιάζουν. Όσα λες, τα βλέπεις ολοζώντανα μπροστά σου,κι όσα βλέπεις, καθώς τα βλέπ' η Φαντασία τα θωρείς. Γι' αυτό είναι και τα λόγιασου ολοζώντανα, σοφή κ' η γλώσσα σου, απλή κι αγράμματη γυναίκα. Μεμαγνητίζουν τα μάτια σου και με μαγεύουν τα λόγια σου, και νοιώθω κάτι τι μέρατην ημέρα με δένει πιο σφιχτά μ' εσένα. Εσύ με πρωτοτραγούδησες μωρό στηνκούνια· τα υστερνά τα λόγια που θακούσω στην κλίνη του θανάτου, θέλω να βγουναπ' το δικό σου στόμα.
ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΟΥ
Κανείς δεν έπεσε να κοιμηθή, όλοι αγρυπνούσαν· πού να κλείσουν μάτι τέτοιαχρονιάρα νύχτα; Νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής. Ό,τι πέρασαν τα μεσάνυχτα,βουβές οι καμπάνες και στις τρεις εκκλησούλες του Θαλασσοχωριού. Σωπαίνουν κ'οι καμπάνες για του Χριστού τα πάθη, σα νάχουν κι αυτές ανθρώπινη ψυχή και δεαπορούν απ' το βαθύ καημό τους ούτε να ξεφωνίσουν. Μόνο τα ξύλινα τριτσόνιαξεκουφαίνουν τον κόσμο στων παιδιών τα χέρια· τρέχουν τα παιδιά, κι από γειτονιάσε γειτονιά, κι από πόρτα σε πόρτα, και τα χτυπούνε με κακό και με φωνές: «Ώραγια την εκκλησά! Ώρα για την εκκλησά!» Κ' οι λιγοστοί που απομένουν βάρυπνοι,πετειούνται ξαφνισμένοι και τρέχουν στο παράθυρο, θαρρώντας πως γλυκοχαράζεικαι πως περνάει κάτου ο επιτάφιος. Για την αγάπη του Χριστού, μια φορά το χρόνο,τη Μεγάλη Παρασκευή, βουβαίνοντ' οι καμπάνες του Θαλασσοχωριού, εκείνεςμόνο γιατί, απ' άκρη σ' άκρη, το θαλασσοχώρι σηκώνεται στο πόδι, για την αγάπηπάλι του Χριστού, μια φορά το χρόνο, τη νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής.
Έτσι κ' εκείνη τη νύχτα· γυναίκες κι άντρες, άλλοι χώρια κι άλλοι μαζωχτοί,έβγαιναν απ' τα σπίτια, από τους καφενέδες, και σκορπίζονταν εδώ κ' εκεί κατά τιςεκκλησιές. Οι περπατησιές βαρυχτυπούσαν στα καλντερίμια κι ολοένα εμάκραινετους ήχους ο αντίλαλος της νύχτας. Κ' η νύχτα, δροσοστάλαχτη απριλιάτικη, μ' έναφεγγάρι νυστασμένο πο